november 1st AP formation Day 2023 even seven states on india
1956 రాష్ట్రాల పునర్వ్యవస్థీకరణ చట్టం ఫలితంగా ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రం నవంబర్ 1న ఆవిర్భవించింది. ఇది భాషా ప్రాతిపదికన ఏర్పడిన మొదటి రాష్ట్రం. ఈ ప్రాంతీయ భాషలో లోతైన సాహిత్య సంప్రదాయాన్ని కలిగి ఉన్న రాష్ట్రానికి తెలుగు అధికారిక భాషగా ఉంది. భారతదేశం ఆగ్నేయ తీరంలో ఉన్న ఈ రాష్ట్రానికి దక్షిణాన తమిళనాడు, నైరుతి, పశ్చిమాన కర్ణాటక, వాయువ్య, ఉత్తరాన తెలంగాణ, ఈశాన్య సరిహద్దులో ఒడిశా ఉన్నాయి. 1.60 లక్షల కిలోమీటర్లకు పైగా విస్తరించి ఉన్న ఆంధ్రప్రదేశ్ విస్తీర్ణంలో దేశంలో ఏడవ అతిపెద్ద రాష్ట్రంగా ఉంది.
గత చరిత్ర
పూర్వపు మద్రాసు రాష్ట్రంలోని తెలుగు మాట్లాడే ప్రాంతాలను హైదరాబాద్‌లోని తెలుగు మాట్లాడే ప్రాంతాలతో విలీనం చేసిన తర్వాత ఆంధ్ర ప్రదేశ్ ఏర్పడింది. 1952లో ప్రత్యేక ఆంధ్ర రాష్ట్రం కోసం బలమైన ఉద్యమం జరిగింది. ఆ క్రమంలో ఉద్యమకారుడు పొట్టి శ్రీరాములు అక్టోబర్ 19, 1952న ఆమరణ నిరాహార దీక్షను ప్రారంభించాడు. శ్రీరాములు నిరాహార దీక్ష చాలా ప్రజా అశాంతికి దారితీసింది. ఆ నేపథ్యంలోనే శ్రీరాములు డిసెంబరు 15, 1952న తన నిరసనను ప్రారంభించిన 58 రోజుల తర్వాత మరణించారు. ఇది ఆంధ్రాలోని అనేక ప్రాంతాల్లో అల్లర్లు, హింసను ప్రేరేపించింది. పోలీసుల కాల్పులకు దారితీసింది. ఈ ఆందోళనలో పలువురు చనిపోయారు. దీంతో నెహ్రూ చివరికి ప్రత్యేక ఆంధ్ర రాష్ట్రాన్ని ఏర్పాటు చేయాలనే ప్రభుత్వ నిర్ణయాన్ని ప్రకటించి, హింసాకాండకు స్వస్తి పలికారు. ఒక సంవత్సరం తరువాత అక్టోబర్ 1, 1953న ఆంధ్ర రాష్ట్రం ఏర్పడింది. దీని రాజధాని కర్నూలు. తరువాత నవంబర్ 1, 1956 న రాష్ట్రాల పునర్వ్యవస్థీకరణ చట్టం ప్రకారం ఈ ఆంధ్ర రాష్ట్రాన్ని హైదరాబాద్‌లో విలీనం చేయడం ద్వారా ఆంధ్రప్రదేశ్ ఏర్పడింది. అందుకే శ్రీరాములును ఆంధ్ర ప్రాంతంలో ‘అమరజీవి’గా పిలుస్తారు. ఆంధ్రా వాదం కోసం చేసిన పోరాటానికి అమరుడిగా గౌరవించబడ్డారు.
ఐదేళ్లు జరపలేదు
ఇక 2014లో ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రం నుంచి తెలంగాణ ఏర్పడిన తర్వాత ఐదేళ్లపాటు ఆంధ్రప్రదేశ్ అవతరణ దినోత్సవాన్ని జరుపుకోలేదు. విభజన జరిగిన తీరుకు నిరసనగా అప్పటి ముఖ్యమంత్రి చంద్రబాబు నాయుడు నేతృత్వంలోని టీడీపీ ప్రభుత్వం ఆంధ్రా అవతరణ దినోత్సవ వేడుకలను నిలిపివేసింది. కానీ 2019లో జగన్‌మోహన్‌రెడ్డి నేతృత్వంలోని వైఎస్సార్‌సీపీ అధికారంలోకి రాగానే ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రంలో ఈ వేడుకలను తిరిగి ప్రారంభించారు. ఆ తర్వాత ప్రతి ఏటా రాష్ట్రం ఏర్పడిన రోజైన నవంబర్ 1న ఆంధ్రప్రదేశ్ అవతరణ దినోత్సవాన్ని నిర్వహిస్తున్నారు. 2014లో ఆంధ్రప్రదేశ్ నుంచి తెలంగాణ విడిపోయిన తర్వాత ఆంధ్ర రాష్ట్రంలో 16 జిల్లాలు ఉండగా..వైఎస్సాఆర్ ప్రభుత్వం వాటిని 26 జిల్లలకు పెంచింది.
ఏడు రాష్ట్రాలు కూడా..
అయితే ఇదే నవంబర్ 1న దేశంలోని ఏడు రాష్ట్రాలు, రెండు కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలు కూడా తమ వ్యవస్థాపక దినోత్సవాన్ని జరుపుకోబోతున్నాయి. ఇందులో లక్షద్వీప్, పుదుచ్చేరి కేంద్రపాలిత ప్రాంతంతో పాటు ఆంధ్రప్రదేశ్, ఛత్తీస్‌గఢ్, హర్యానా, కర్ణాటక, కేరళ, మధ్యప్రదేశ్, పంజాబ్ రాష్ట్రాలు ఉన్నాయి. ఈ రాష్ట్రాలు వేర్వేరు సంవత్సరాల్లో ఇదే రోజున ఏర్పడటం విశేషం.
ఇది కూడా చూడండి: Chandrababu: రాజమండ్రి జైలు నుంచి చంద్రబాబు విడుదల.. భావోద్వేగంలో టీడీపీ శ్రేణులు!
